बांदीपूर प्रकल्प व्याघ्र प्रकल्पाला ५० वर्षे पूर्ण
भारताच्या दक्षिणेकडील कर्नाटक राज्यात असलेल्या बांदीपूर राष्ट्रीय उद्यानाने नुकतीच प्रकल्प व्याघ्र प्रकल्प म्हणून ५० वर्षे पूर्ण केली आहेत. १ एप्रिल १९७३ रोजी तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी मोठ्या मांजरीच्या घटत्या लोकसंख्येला रोखण्यासाठी प्रमुख संवर्धन कार्यक्रम सुरू केला होता .
८७४ चौरस किलोमीटरपेक्षा जास्त क्षेत्रफळ पसरलेले हे उद्यान वाघ, हत्ती, भारतीय बायसन आणि पक्ष्यांच्या आणि सरपटणाऱ्या प्राण्यांच्या अनेक प्रजातींसह विविध वनस्पती आणि प्राण्यांचे घर आहे.
बांदीपूर व्याघ्र प्रकल्पाचे संचालक रमेश कुमार यांच्या म्हणण्यानुसार, प्रोजेक्ट टायगर सुरू झाला तेव्हा बांदीपूरमध्ये १२ वाघ होते. परंतु संरक्षण उपायांमुळे, राष्ट्रीय व्याघ्र संवर्धनाने प्रकाशित केलेल्या स्टेटस ऑफ टायगर्स को-प्रेडेटर्स अँड प्रेय इन इंडिया, २०१८ नुसार, उद्यानाचा वापर करणाऱ्या वाघांची संख्या १७३ आहे, तर राखीव क्षेत्रामध्ये वाघांची संख्या १२६आहे.
इलाॅन मस्कने टविटरचा लोगो का बदलला?
बांदीपूर व्याघ्र प्रकल्प:
सुरुवातीला १९७३ मध्ये या उद्यानाची स्थापना वन्यजीव अभयारण्य म्हणून करण्यात आली होती, परंतु नंतर ते १९७४ मध्ये प्रकल्प व्याघ्र प्रकल्प म्हणून नियुक्त करण्यात आले. तेव्हापासून, या प्रदेशातील वाघ आणि इतर लुप्तप्राय प्रजातींच्या संवर्धनात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. वर्षानुवर्षे, हे उद्यान जगभरातील वन्यजीव प्रेमी आणि निसर्गप्रेमींसाठी एक लोकप्रिय ठिकाण बनले आहे.
बांदीपूर व्याघ्र प्रकल्पाच्या यशात योगदान देणारे एक महत्त्वाचे घटक म्हणजे त्याची समृद्ध जैवविविधता. या उद्यानात वनस्पती आणि प्राण्यांच्या अनेक प्रजाती आहेत ज्या जगात कुठेही आढळत नाहीत. तिची घनदाट जंगले, गवताळ प्रदेश आणि पाणवठे वाघ, हत्ती आणि इतर वन्यजीवांसाठी एक परिपूर्ण अधिवास प्रदान करतात.
दुसरा महत्त्वाचा घटक म्हणजे उद्यान प्राधिकरण आणि स्थानिक समुदायांचे संवर्धनासाठी एकत्रित प्रयत्न . या उद्यानाने वन्यप्राण्यांच्या संरक्षणासाठी अनेक उपाययोजना राबवल्या आहेत, ज्यात शिकार विरोधी गस्त, अधिवास व्यवस्थापन आणि समुदाय-आधारित संवर्धन कार्यक्रम यांचा समावेश आहे . मानव-वन्यजीव संघर्ष कमी करण्यासाठी आणि शाश्वत पर्यटनाला चालना देण्यासाठी उद्यान अधिकारी स्थानिक समुदायांसोबत जवळून काम करतात.
सरकारने कच्च्या तेलावरील आकारलेला विंडफॉल टॅक्स कमी केला
बांदीपूर व्याघ्र प्रकल्पाबद्दल
- हे अभयारण्य कर्नाटक राज्यात आहे आणि ते ९१२.०४ चौरस किमी क्षेत्रफळात पसरलेले आहे.
- हे कर्नाटकातील म्हैसूर आणि चामराजनगर या दोन जिल्ह्यांमध्ये आहे.
- हे जगातील प्रमुख वाघांच्या अधिवासांपैकी एक मानले जाते आणि देशाच्या पहिल्या बायोस्फीअर रिझर्व्ह – निलगिरी बायोस्फीअर रिझर्व्हचा एक महत्त्वाचा घटक आहे.
- वाघांच्या संख्येत होणारी घट रोखण्याच्या उद्देशाने तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी १९७३ मध्ये याची सुरुवात केली होती.
- बांदीपूर हे १९७३ मध्ये प्रोजेक्ट टायगरच्या प्रमुख कार्यक्रमांतर्गत आणलेल्या पहिल्या नऊ अभयारण्यांपैकी एक होते .
कर्नाटकातील इतर व्याघ्र प्रकल्प
- भद्रा व्याघ्र प्रकल्प
- नागरहोल व्याघ्र प्रकल्प
- दांडेली-आंशी व्याघ्र प्रकल्प