गुरूचरित्र १४ वा अध्याय
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक शिष्य देखा । विनवी सिद्धासी कवतुका ।
प्रश्न करी अतिविशेखा । एकचित्तें परियेसा ॥१॥
जय जया योगीश्वरा । सिद्धमूर्ति ज्ञानसागरा ।
पुढील चरित्र विस्तारा । ज्ञान होय आम्हांसी ॥२॥
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी । प्रसन्न जाहले कृपेसीं ।
पुढें कथा वर्तली कैसी । विस्तारावें आम्हांप्रति ॥३॥
ऐकोनि शिष्याचें वचन । संतोष करी सिद्ध आपण ।
गुरुचरित्र कामधेनु जाण । सांगता जाहला विस्तारें ॥४॥
ऐक शिष्या शिखामणि । भिक्षा केली ज्याचे भुवनीं ।
तयावरी संतोषोनि । प्रसन्न जाहले परियेसा ॥५॥
गुरुभक्तीचा प्रकारु । पूर्ण जाणे तो द्विजवरु ।
पूजा केली विचित्रु । म्हणोनि आनंद परियेसा ॥६॥
तया सायंदेव द्विजासी । श्रीगुरु बोलती संतोषीं ।
भक्त हो रे वंशोवंशीं । माझी प्रीति तुजवरी ॥७॥
ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । सायंदेव विप्र करी नमन ।
माथा ठेवून चरणीं । न्यासिता झाला पुनःपुन्हा ॥८॥
जय जया जगद्गुरु । त्रयमूर्तीचा अवतारू ।
अविद्यामाया दिससी नरु । वेदां अगोचर तुझी महिमा ॥९॥
विश्वव्यापक तूंचि होसी । ब्रह्मा-विष्णु-व्योमकेशी ।
धरिला वेष तूं मानुषी । भक्तजन तारावया ॥१०॥
तुझी महिमा वर्णावयासी । शक्ति कैंची आम्हांसी ।
मागेन एक आतां तुम्हांसी । तें कृपा करणें गुरुमूर्ति ॥११॥
माझे वंशपारंपरीं । भक्ति द्यावी निर्धारीं ।
इह सौख्य पुत्रपौत्रीं । उपरी द्यावी सद्गति ॥१२॥
ऐसी विनंति करुनी । पुनरपि विनवी करुणावचनीं ।
सेवा करितो द्वारयवनीं । महाशूरक्रूर असे ॥१३॥
प्रतिसंवत्सरीं ब्राह्मणासी । घात करितो जीवेसीं ।
याचि कारणें आम्हांसी । बोलावीतसे मज आजि ॥१४॥
जातां तया जवळी आपण । निश्चयें घेईल माझा प्राण ।
भेटी जाहली तुमचे चरण । मरण कैंचें आपणासी ॥१५॥
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति । अभयंकर आपुले हातीं ।
विप्रमस्तकीं ठेविती । चिंता न करीं म्हणोनियां ॥१६॥
भय सांडूनि तुवां जावें । क्रूर यवना भेटावें ।
संतोषोनि प्रियभावें । पुनरपि पाठवील आम्हांपाशीं ॥१७॥
जंववरी तूं परतोनि येसी । असों आम्ही भरंवसीं ।
तुवां आलिया संतोषीं । जाऊं आम्ही येथोनि ॥१८॥
निजभक्त आमुचा तूं होसी । पारंपर-वंशोवंशीं ।
अखिलाभीष्‍ट तूं पावसी । वाढेल संतति तुझी बहुत ॥१९॥
तुझे वंशपारंपरीं । सुखें नांदती पुत्रपौत्रीं ।
अखंड लक्ष्मी तयां घरीं । निरोगी होती शतायुषी ॥२०॥
ऐसा वर लाधोन । निघे सायंदेव ब्राह्मण ।
जेथें होता तो यवन । गेला त्वरित तयाजवळी ॥२१॥
कालांतक यम जैसा । यवन दुष्‍ट परियेसा ।
ब्राह्मणातें पाहतां कैसा । ज्वालारुप होता जाहला ॥२२॥
विमुख होऊनि गृहांत । गेला यवन कोपत ।
विप्र जाहला भयचकित । मनीं श्रीगुरुसी ध्यातसे ॥२३॥।
कोप आलिया ओळंबयासी । केवीं स्पर्शे अग्नीसी ।
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी । काय करील क्रूर दुष्‍ट ॥२४॥
गरुडाचिया पिलियांसी । सर्प तो कवणेपरी ग्रासी ।
तैसे तया ब्राह्मणासी ।असे कृपा श्रीगुरूची ।।२५।।
का एखादे सिंहासी।ऐरावत केवी ग्रासी।
श्रीगुरूकृपा होय ज्यासी।कलिकाळाचे भय नाही ।।२६।।
ज्याचे हदयी श्रीगुरूस्मरण । त्यासी कैचे भय दारूण
काळमृत्यु न बाधे जाण । अपमृत्यू काय करी ।।२७।।
ज्यासी नाही मृत्यूचे भय। त्यासी यवन असे तो काय।
श्रीगुरूकृपा ज्यासी होय ।यमाचे मुख्य भय नाही ।।२८।।
ऐसेपरी तो यवन । अंत पुरात जाऊन ।
सुषप्ती केली भ्रमती होऊन ।शरीर स्मरण त्यासी नाही ।।२९।।
हदयज्वाळा होय त्यासी ।जागृत होवोनि परियेसी ।
प्राणांतक व्यथेसी । कष्ट तसे तये वेळी।।३०।।
स्मरण असे नसे काही । म्हणे शस्त्रे मारीतो घाई ।
छेदन करीतो अवेव पाही । विप्र एक आपणासी ।।३१।।
स्मरण जाहले तये वेळी ।धावत गेला ब्राम्हणा जवळी।लोळतसे चरणकमळी । म्हणे स्वामी तुची माझा ।।३२।।
येथे पाचारिले कवणी ।जावे त्वरीत परतोनि ।
वस्त्रे भुषणे देवोनि । निरोप देतो तये वेळी ।।३३।।
संतोषोनि दवि्जवर ।आला ग्रामा वेगवक्त्र ।
गंगातीरी असे वासर ।श्रीगुरूचे चरणदर्शना ।।३४।।
देखोनिया श्रीगुरूसी ।नमन करीतो भावेसि ।
स्तोत्र करी बहुवसीं ।सांगे वृतांत आदयंत ।।३५।।
संतोषोनि श्रीगुरूमुर्ती ।तया दविजा आश्वासिती ।
दक्षिण देशा जाऊं म्हणती । स्थान स्थान तीर्थयात्रे।।३६।।
ऐकुनि श्रीगुरूचे वचन ।विनवीतसे कर जोडुन ।
न विसंबे आता तुमचे चरण ।आपण येईन समागमे ।।३७।।
तुमचे चरणाविना देखा ।राहो न शके क्षण ऐका ।
संसारसागरतारका ।तुची देखा कृपासिंधु ।।३८।।
उदधरावया सगरांसी ।गंगा आणिली भुमीसी ।
तैसे स्वामी आम्हांसी । दर्शन दिधले आपुले ।।३९।।
भक्तवत्सल तुझी ख्याती। आम्हा सोडणे काय निती ।
सर्वे येऊनि निश्चिंती । म्हणोनी चरणी लागला ।।४०।।
येणेपरी श्री गुरूसी ।विनवि विप्र भावेसी ।
संतोषोनि विनयेसीं।श्रीगुरू म्हणती तये वेळी ।।४१।।
कारण असे आम्हा जाणें । तीर्थे असती दक्षिणे ।
पुनरपि तुम्हां दर्शन देणे ।संवत्सरी पंचदर्शी ।।४२।।
आम्ही तुमचे गांवासमीपत ।वास करू हे निश्चित ।
कलत्र पुत्र इष्ट भ्रात ।मिळोनि भेटा तुम्ही आम्हा ।।४३।।
न कराल चिंता असाल सुखे।सकळ अरीष्टे गेली दुखे।
म्हणोनी हस्त ठेविते मस्तके ।भाक देति तया वेळी ।।४४।।
ऐसेपरी संतोषोनि। श्रीगुरू निघाले तेथोनि ।
जेथे असे आरोग्य भवानी । वैजनाथ महाक्षेत्र ।।४५।।
समस्त शिष्यांसमवेत ।श्रीगुरू आले तीर्थे पाहात ।
प्रख्यात असे वैजनाथ ।तेथे राहिले गुप्तरूपे ।।४६।।
नामधारक विनवे सिदधासी ।काय कारण गुप्त व्हावयासी।होते शिष्य बहुवसी । त्यांसी कोठे ठेविले ।।४७।।
गंगाधराचा नंदनु ।सांगे गुरुचरित्र कामधेनु ।
सिदधमुनि विस्तारुन।सांगे नामकरणीस ।।४८।।
पुढील कथेचा विस्तारू ।सांगता विचित्र अपारू ।
मन करुनि एकाग्रु।ऐका श्रोते सकळीक हो ।।४९।।
इति श्रीगुरू चरित्रामृते परमकथा कल्पतरो
श्रीनृसिंह सरस्वत्यु पाख्याने सिदध नामधारक संवादे
क्रूरयवनशासनं-सायंदेववरप्रदानं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ॥१४॥
॥ श्रीगुरुदेव दत्त ॥ ॥ ओंवीसंख्या ४९ ॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥
गुरूचरित्र १४ वा अध्याय
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक शिष्य देखा । विनवी सिद्धासी कवतुका ।
प्रश्न करी अतिविशेखा । एकचित्तें परियेसा ॥१॥
जय जया योगीश्वरा । सिद्धमूर्ति ज्ञानसागरा ।
पुढील चरित्र विस्तारा । ज्ञान होय आम्हांसी ॥२॥
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी । प्रसन्न जाहले कृपेसीं ।
पुढें कथा वर्तली कैसी । विस्तारावें आम्हांप्रति ॥३॥
ऐकोनि शिष्याचें वचन । संतोष करी सिद्ध आपण ।
गुरुचरित्र कामधेनु जाण । सांगता जाहला विस्तारें ॥४॥
ऐक शिष्या शिखामणि । भिक्षा केली ज्याचे भुवनीं ।
तयावरी संतोषोनि । प्रसन्न जाहले परियेसा ॥५॥
गुरुभक्तीचा प्रकारु । पूर्ण जाणे तो द्विजवरु ।
पूजा केली विचित्रु । म्हणोनि आनंद परियेसा ॥६॥
तया सायंदेव द्विजासी । श्रीगुरु बोलती संतोषीं ।
भक्त हो रे वंशोवंशीं । माझी प्रीति तुजवरी ॥७॥
ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । सायंदेव विप्र करी नमन ।
माथा ठेवून चरणीं । न्यासिता झाला पुनःपुन्हा ॥८॥
जय जया जगद्गुरु । त्रयमूर्तीचा अवतारू ।
अविद्यामाया दिससी नरु । वेदां अगोचर तुझी महिमा ॥९॥
विश्वव्यापक तूंचि होसी । ब्रह्मा-विष्णु-व्योमकेशी ।
धरिला वेष तूं मानुषी । भक्तजन तारावया ॥१०॥
तुझी महिमा वर्णावयासी । शक्ति कैंची आम्हांसी ।
मागेन एक आतां तुम्हांसी । तें कृपा करणें गुरुमूर्ति ॥११॥
माझे वंशपारंपरीं । भक्ति द्यावी निर्धारीं ।
इह सौख्य पुत्रपौत्रीं । उपरी द्यावी सद्गति ॥१२॥
ऐसी विनंति करुनी । पुनरपि विनवी करुणावचनीं ।
सेवा करितो द्वारयवनीं । महाशूरक्रूर असे ॥१३॥
प्रतिसंवत्सरीं ब्राह्मणासी । घात करितो जीवेसीं ।
याचि कारणें आम्हांसी । बोलावीतसे मज आजि ॥१४॥
जातां तया जवळी आपण । निश्चयें घेईल माझा प्राण ।
भेटी जाहली तुमचे चरण । मरण कैंचें आपणासी ॥१५॥
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति । अभयंकर आपुले हातीं ।
विप्रमस्तकीं ठेविती । चिंता न करीं म्हणोनियां ॥१६॥
भय सांडूनि तुवां जावें । क्रूर यवना भेटावें ।
संतोषोनि प्रियभावें । पुनरपि पाठवील आम्हांपाशीं ॥१७॥
जंववरी तूं परतोनि येसी । असों आम्ही भरंवसीं ।
तुवां आलिया संतोषीं । जाऊं आम्ही येथोनि ॥१८॥
निजभक्त आमुचा तूं होसी । पारंपर-वंशोवंशीं ।
अखिलाभीष्‍ट तूं पावसी । वाढेल संतति तुझी बहुत ॥१९॥
तुझे वंशपारंपरीं । सुखें नांदती पुत्रपौत्रीं ।
अखंड लक्ष्मी तयां घरीं । निरोगी होती शतायुषी ॥२०॥
ऐसा वर लाधोन । निघे सायंदेव ब्राह्मण ।
जेथें होता तो यवन । गेला त्वरित तयाजवळी ॥२१॥
कालांतक यम जैसा । यवन दुष्‍ट परियेसा ।
ब्राह्मणातें पाहतां कैसा । ज्वालारुप होता जाहला ॥२२॥
विमुख होऊनि गृहांत । गेला यवन कोपत ।
विप्र जाहला भयचकित । मनीं श्रीगुरुसी ध्यातसे ॥२३॥।
कोप आलिया ओळंबयासी । केवीं स्पर्शे अग्नीसी ।
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी । काय करील क्रूर दुष्‍ट ॥२४॥
गरुडाचिया पिलियांसी । सर्प तो कवणेपरी ग्रासी ।
तैसे तया ब्राह्मणासी ।असे कृपा श्रीगुरूची ।।२५।।
का एखादे सिंहासी।ऐरावत केवी ग्रासी।
श्रीगुरूकृपा होय ज्यासी।कलिकाळाचे भय नाही ।।२६।।
ज्याचे हदयी श्रीगुरूस्मरण । त्यासी कैचे भय दारूण
काळमृत्यु न बाधे जाण । अपमृत्यू काय करी ।।२७।।
ज्यासी नाही मृत्यूचे भय। त्यासी यवन असे तो काय।
श्रीगुरूकृपा ज्यासी होय ।यमाचे मुख्य भय नाही ।।२८।।
ऐसेपरी तो यवन । अंत पुरात जाऊन ।
सुषप्ती केली भ्रमती होऊन ।शरीर स्मरण त्यासी नाही ।।२९।।
हदयज्वाळा होय त्यासी ।जागृत होवोनि परियेसी ।
प्राणांतक व्यथेसी । कष्ट तसे तये वेळी।।३०।।
स्मरण असे नसे काही । म्हणे शस्त्रे मारीतो घाई ।
छेदन करीतो अवेव पाही । विप्र एक आपणासी ।।३१।।
स्मरण जाहले तये वेळी ।धावत गेला ब्राम्हणा जवळी।लोळतसे चरणकमळी । म्हणे स्वामी तुची माझा ।।३२।।
येथे पाचारिले कवणी ।जावे त्वरीत परतोनि ।
वस्त्रे भुषणे देवोनि । निरोप देतो तये वेळी ।।३३।।
संतोषोनि दवि्जवर ।आला ग्रामा वेगवक्त्र ।
गंगातीरी असे वासर ।श्रीगुरूचे चरणदर्शना ।।३४।।
देखोनिया श्रीगुरूसी ।नमन करीतो भावेसि ।
स्तोत्र करी बहुवसीं ।सांगे वृतांत आदयंत ।।३५।।
संतोषोनि श्रीगुरूमुर्ती ।तया दविजा आश्वासिती ।
दक्षिण देशा जाऊं म्हणती । स्थान स्थान तीर्थयात्रे।।३६।।
ऐकुनि श्रीगुरूचे वचन ।विनवीतसे कर जोडुन ।
न विसंबे आता तुमचे चरण ।आपण येईन समागमे ।।३७।।
तुमचे चरणाविना देखा ।राहो न शके क्षण ऐका ।
संसारसागरतारका ।तुची देखा कृपासिंधु ।।३८।।
उदधरावया सगरांसी ।गंगा आणिली भुमीसी ।
तैसे स्वामी आम्हांसी । दर्शन दिधले आपुले ।।३९।।
भक्तवत्सल तुझी ख्याती। आम्हा सोडणे काय निती ।
सर्वे येऊनि निश्चिंती । म्हणोनी चरणी लागला ।।४०।।
येणेपरी श्री गुरूसी ।विनवि विप्र भावेसी ।
संतोषोनि विनयेसीं।श्रीगुरू म्हणती तये वेळी ।।४१।।
कारण असे आम्हा जाणें । तीर्थे असती दक्षिणे ।
पुनरपि तुम्हां दर्शन देणे ।संवत्सरी पंचदर्शी ।।४२।।
आम्ही तुमचे गांवासमीपत ।वास करू हे निश्चित ।
कलत्र पुत्र इष्ट भ्रात ।मिळोनि भेटा तुम्ही आम्हा ।।४३।।
न कराल चिंता असाल सुखे।सकळ अरीष्टे गेली दुखे।
म्हणोनी हस्त ठेविते मस्तके ।भाक देति तया वेळी ।।४४।।
ऐसेपरी संतोषोनि। श्रीगुरू निघाले तेथोनि ।
जेथे असे आरोग्य भवानी । वैजनाथ महाक्षेत्र ।।४५।।
समस्त शिष्यांसमवेत ।श्रीगुरू आले तीर्थे पाहात ।
प्रख्यात असे वैजनाथ ।तेथे राहिले गुप्तरूपे ।।४६।।
नामधारक विनवे सिदधासी ।काय कारण गुप्त व्हावयासी।होते शिष्य बहुवसी । त्यांसी कोठे ठेविले ।।४७।।
गंगाधराचा नंदनु ।सांगे गुरुचरित्र कामधेनु ।
सिदधमुनि विस्तारुन।सांगे नामकरणीस ।।४८।।
पुढील कथेचा विस्तारू ।सांगता विचित्र अपारू ।
मन करुनि एकाग्रु।ऐका श्रोते सकळीक हो ।।४९।।
इति श्रीगुरू चरित्रामृते परमकथा कल्पतरो
श्रीनृसिंह सरस्वत्यु पाख्याने सिदध नामधारक संवादे
क्रूरयवनशासनं-सायंदेववरप्रदानं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ॥१४॥
॥ श्रीगुरुदेव दत्त ॥ ॥ ओंवीसंख्या ४९ ॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक शिष्य देखा । विनवी सिद्धासी कवतुका ।
प्रश्न करी अतिविशेखा । एकचित्तें परियेसा ॥१॥
जय जया योगीश्वरा । सिद्धमूर्ति ज्ञानसागरा ।
पुढील चरित्र विस्तारा । ज्ञान होय आम्हांसी ॥२॥
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी । प्रसन्न जाहले कृपेसीं ।
पुढें कथा वर्तली कैसी । विस्तारावें आम्हांप्रति ॥३॥
ऐकोनि शिष्याचें वचन । संतोष करी सिद्ध आपण ।
गुरुचरित्र कामधेनु जाण । सांगता जाहला विस्तारें ॥४॥
ऐक शिष्या शिखामणि । भिक्षा केली ज्याचे भुवनीं ।
तयावरी संतोषोनि । प्रसन्न जाहले परियेसा ॥५॥
गुरुभक्तीचा प्रकारु । पूर्ण जाणे तो द्विजवरु ।
पूजा केली विचित्रु । म्हणोनि आनंद परियेसा ॥६॥
तया सायंदेव द्विजासी । श्रीगुरु बोलती संतोषीं ।
भक्त हो रे वंशोवंशीं । माझी प्रीति तुजवरी ॥७॥
ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । सायंदेव विप्र करी नमन ।
माथा ठेवून चरणीं । न्यासिता झाला पुनःपुन्हा ॥८॥
जय जया जगद्गुरु । त्रयमूर्तीचा अवतारू ।
अविद्यामाया दिससी नरु । वेदां अगोचर तुझी महिमा ॥९॥
विश्वव्यापक तूंचि होसी । ब्रह्मा-विष्णु-व्योमकेशी ।
धरिला वेष तूं मानुषी । भक्तजन तारावया ॥१०॥
तुझी महिमा वर्णावयासी । शक्ति कैंची आम्हांसी ।
मागेन एक आतां तुम्हांसी । तें कृपा करणें गुरुमूर्ति ॥११॥
माझे वंशपारंपरीं । भक्ति द्यावी निर्धारीं ।
इह सौख्य पुत्रपौत्रीं । उपरी द्यावी सद्गति ॥१२॥
ऐसी विनंति करुनी । पुनरपि विनवी करुणावचनीं ।
सेवा करितो द्वारयवनीं । महाशूरक्रूर असे ॥१३॥
प्रतिसंवत्सरीं ब्राह्मणासी । घात करितो जीवेसीं ।
याचि कारणें आम्हांसी । बोलावीतसे मज आजि ॥१४॥
जातां तया जवळी आपण । निश्चयें घेईल माझा प्राण ।
भेटी जाहली तुमचे चरण । मरण कैंचें आपणासी ॥१५॥
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति । अभयंकर आपुले हातीं ।
विप्रमस्तकीं ठेविती । चिंता न करीं म्हणोनियां ॥१६॥
भय सांडूनि तुवां जावें । क्रूर यवना भेटावें ।
संतोषोनि प्रियभावें । पुनरपि पाठवील आम्हांपाशीं ॥१७॥
जंववरी तूं परतोनि येसी । असों आम्ही भरंवसीं ।
तुवां आलिया संतोषीं । जाऊं आम्ही येथोनि ॥१८॥
निजभक्त आमुचा तूं होसी । पारंपर-वंशोवंशीं ।
अखिलाभीष्‍ट तूं पावसी । वाढेल संतति तुझी बहुत ॥१९॥
तुझे वंशपारंपरीं । सुखें नांदती पुत्रपौत्रीं ।
अखंड लक्ष्मी तयां घरीं । निरोगी होती शतायुषी ॥२०॥
ऐसा वर लाधोन । निघे सायंदेव ब्राह्मण ।
जेथें होता तो यवन । गेला त्वरित तयाजवळी ॥२१॥
कालांतक यम जैसा । यवन दुष्‍ट परियेसा ।
ब्राह्मणातें पाहतां कैसा । ज्वालारुप होता जाहला ॥२२॥
विमुख होऊनि गृहांत । गेला यवन कोपत ।
विप्र जाहला भयचकित । मनीं श्रीगुरुसी ध्यातसे ॥२३॥।
कोप आलिया ओळंबयासी । केवीं स्पर्शे अग्नीसी ।
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी । काय करील क्रूर दुष्‍ट ॥२४॥
गरुडाचिया पिलियांसी । सर्प तो कवणेपरी ग्रासी ।
तैसे तया ब्राह्मणासी ।असे कृपा श्रीगुरूची ।।२५।।
का एखादे सिंहासी।ऐरावत केवी ग्रासी।
श्रीगुरूकृपा होय ज्यासी।कलिकाळाचे भय नाही ।।२६।।
ज्याचे हदयी श्रीगुरूस्मरण । त्यासी कैचे भय दारूण
काळमृत्यु न बाधे जाण । अपमृत्यू काय करी ।।२७।।
ज्यासी नाही मृत्यूचे भय। त्यासी यवन असे तो काय।
श्रीगुरूकृपा ज्यासी होय ।यमाचे मुख्य भय नाही ।।२८।।
ऐसेपरी तो यवन । अंत पुरात जाऊन ।
सुषप्ती केली भ्रमती होऊन ।शरीर स्मरण त्यासी नाही ।।२९।।
हदयज्वाळा होय त्यासी ।जागृत होवोनि परियेसी ।
प्राणांतक व्यथेसी । कष्ट तसे तये वेळी।।३०।।
स्मरण असे नसे काही । म्हणे शस्त्रे मारीतो घाई ।
छेदन करीतो अवेव पाही । विप्र एक आपणासी ।।३१।।
स्मरण जाहले तये वेळी ।धावत गेला ब्राम्हणा जवळी।लोळतसे चरणकमळी । म्हणे स्वामी तुची माझा ।।३२।।
येथे पाचारिले कवणी ।जावे त्वरीत परतोनि ।
वस्त्रे भुषणे देवोनि । निरोप देतो तये वेळी ।।३३।।
संतोषोनि दवि्जवर ।आला ग्रामा वेगवक्त्र ।
गंगातीरी असे वासर ।श्रीगुरूचे चरणदर्शना ।।३४।।
देखोनिया श्रीगुरूसी ।नमन करीतो भावेसि ।
स्तोत्र करी बहुवसीं ।सांगे वृतांत आदयंत ।।३५।।
संतोषोनि श्रीगुरूमुर्ती ।तया दविजा आश्वासिती ।
दक्षिण देशा जाऊं म्हणती । स्थान स्थान तीर्थयात्रे।।३६।।
ऐकुनि श्रीगुरूचे वचन ।विनवीतसे कर जोडुन ।
न विसंबे आता तुमचे चरण ।आपण येईन समागमे ।।३७।।
तुमचे चरणाविना देखा ।राहो न शके क्षण ऐका ।
संसारसागरतारका ।तुची देखा कृपासिंधु ।।३८।।
उदधरावया सगरांसी ।गंगा आणिली भुमीसी ।
तैसे स्वामी आम्हांसी । दर्शन दिधले आपुले ।।३९।।
भक्तवत्सल तुझी ख्याती। आम्हा सोडणे काय निती ।
सर्वे येऊनि निश्चिंती । म्हणोनी चरणी लागला ।।४०।।
येणेपरी श्री गुरूसी ।विनवि विप्र भावेसी ।
संतोषोनि विनयेसीं।श्रीगुरू म्हणती तये वेळी ।।४१।।
कारण असे आम्हा जाणें । तीर्थे असती दक्षिणे ।
पुनरपि तुम्हां दर्शन देणे ।संवत्सरी पंचदर्शी ।।४२।।
आम्ही तुमचे गांवासमीपत ।वास करू हे निश्चित ।
कलत्र पुत्र इष्ट भ्रात ।मिळोनि भेटा तुम्ही आम्हा ।।४३।।
न कराल चिंता असाल सुखे।सकळ अरीष्टे गेली दुखे।
म्हणोनी हस्त ठेविते मस्तके ।भाक देति तया वेळी ।।४४।।
ऐसेपरी संतोषोनि। श्रीगुरू निघाले तेथोनि ।
जेथे असे आरोग्य भवानी । वैजनाथ महाक्षेत्र ।।४५।।
समस्त शिष्यांसमवेत ।श्रीगुरू आले तीर्थे पाहात ।
प्रख्यात असे वैजनाथ ।तेथे राहिले गुप्तरूपे ।।४६।।
नामधारक विनवे सिदधासी ।काय कारण गुप्त व्हावयासी।होते शिष्य बहुवसी । त्यांसी कोठे ठेविले ।।४७।।
गंगाधराचा नंदनु ।सांगे गुरुचरित्र कामधेनु ।
सिदधमुनि विस्तारुन।सांगे नामकरणीस ।।४८।।
पुढील कथेचा विस्तारू ।सांगता विचित्र अपारू ।
मन करुनि एकाग्रु।ऐका श्रोते सकळीक हो ।।४९।।
इति श्रीगुरू चरित्रामृते परमकथा कल्पतरो
श्रीनृसिंह सरस्वत्यु पाख्याने सिदध नामधारक संवादे
क्रूरयवनशासनं-सायंदेववरप्रदानं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ॥१४॥
॥ श्रीगुरुदेव दत्त ॥ ॥ ओंवीसंख्या ४९ ॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥
गुरूचरित्र १४ वा अध्याय
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक शिष्य देखा । विनवी सिद्धासी कवतुका ।
प्रश्न करी अतिविशेखा । एकचित्तें परियेसा ॥१॥
जय जया योगीश्वरा । सिद्धमूर्ति ज्ञानसागरा ।
पुढील चरित्र विस्तारा । ज्ञान होय आम्हांसी ॥२॥
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी । प्रसन्न जाहले कृपेसीं ।
पुढें कथा वर्तली कैसी । विस्तारावें आम्हांप्रति ॥३॥
ऐकोनि शिष्याचें वचन । संतोष करी सिद्ध आपण ।
गुरुचरित्र कामधेनु जाण । सांगता जाहला विस्तारें ॥४॥
ऐक शिष्या शिखामणि । भिक्षा केली ज्याचे भुवनीं ।
तयावरी संतोषोनि । प्रसन्न जाहले परियेसा ॥५॥
गुरुभक्तीचा प्रकारु । पूर्ण जाणे तो द्विजवरु ।
पूजा केली विचित्रु । म्हणोनि आनंद परियेसा ॥६॥
तया सायंदेव द्विजासी । श्रीगुरु बोलती संतोषीं ।
भक्त हो रे वंशोवंशीं । माझी प्रीति तुजवरी ॥७॥
ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । सायंदेव विप्र करी नमन ।
माथा ठेवून चरणीं । न्यासिता झाला पुनःपुन्हा ॥८॥
जय जया जगद्गुरु । त्रयमूर्तीचा अवतारू ।
अविद्यामाया दिससी नरु । वेदां अगोचर तुझी महिमा ॥९॥
विश्वव्यापक तूंचि होसी । ब्रह्मा-विष्णु-व्योमकेशी ।
धरिला वेष तूं मानुषी । भक्तजन तारावया ॥१०॥
तुझी महिमा वर्णावयासी । शक्ति कैंची आम्हांसी ।
मागेन एक आतां तुम्हांसी । तें कृपा करणें गुरुमूर्ति ॥११॥
माझे वंशपारंपरीं । भक्ति द्यावी निर्धारीं ।
इह सौख्य पुत्रपौत्रीं । उपरी द्यावी सद्गति ॥१२॥
ऐसी विनंति करुनी । पुनरपि विनवी करुणावचनीं ।
सेवा करितो द्वारयवनीं । महाशूरक्रूर असे ॥१३॥
प्रतिसंवत्सरीं ब्राह्मणासी । घात करितो जीवेसीं ।
याचि कारणें आम्हांसी । बोलावीतसे मज आजि ॥१४॥
जातां तया जवळी आपण । निश्चयें घेईल माझा प्राण ।
भेटी जाहली तुमचे चरण । मरण कैंचें आपणासी ॥१५॥
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति । अभयंकर आपुले हातीं ।
विप्रमस्तकीं ठेविती । चिंता न करीं म्हणोनियां ॥१६॥
भय सांडूनि तुवां जावें । क्रूर यवना भेटावें ।
संतोषोनि प्रियभावें । पुनरपि पाठवील आम्हांपाशीं ॥१७॥
जंववरी तूं परतोनि येसी । असों आम्ही भरंवसीं ।
तुवां आलिया संतोषीं । जाऊं आम्ही येथोनि ॥१८॥
निजभक्त आमुचा तूं होसी । पारंपर-वंशोवंशीं ।
अखिलाभीष्‍ट तूं पावसी । वाढेल संतति तुझी बहुत ॥१९॥
तुझे वंशपारंपरीं । सुखें नांदती पुत्रपौत्रीं ।
अखंड लक्ष्मी तयां घरीं । निरोगी होती शतायुषी ॥२०॥
ऐसा वर लाधोन । निघे सायंदेव ब्राह्मण ।
जेथें होता तो यवन । गेला त्वरित तयाजवळी ॥२१॥
कालांतक यम जैसा । यवन दुष्‍ट परियेसा ।
ब्राह्मणातें पाहतां कैसा । ज्वालारुप होता जाहला ॥२२॥
विमुख होऊनि गृहांत । गेला यवन कोपत ।
विप्र जाहला भयचकित । मनीं श्रीगुरुसी ध्यातसे ॥२३॥।
कोप आलिया ओळंबयासी । केवीं स्पर्शे अग्नीसी ।
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी । काय करील क्रूर दुष्‍ट ॥२४॥
गरुडाचिया पिलियांसी । सर्प तो कवणेपरी ग्रासी ।
तैसे तया ब्राह्मणासी ।असे कृपा श्रीगुरूची ।।२५।।
का एखादे सिंहासी।ऐरावत केवी ग्रासी।
श्रीगुरूकृपा होय ज्यासी।कलिकाळाचे भय नाही ।।२६।।
ज्याचे हदयी श्रीगुरूस्मरण । त्यासी कैचे भय दारूण
काळमृत्यु न बाधे जाण । अपमृत्यू काय करी ।।२७।।
ज्यासी नाही मृत्यूचे भय। त्यासी यवन असे तो काय।
श्रीगुरूकृपा ज्यासी होय ।यमाचे मुख्य भय नाही ।।२८।।
ऐसेपरी तो यवन । अंत पुरात जाऊन ।
सुषप्ती केली भ्रमती होऊन ।शरीर स्मरण त्यासी नाही ।।२९।।
हदयज्वाळा होय त्यासी ।जागृत होवोनि परियेसी ।
प्राणांतक व्यथेसी । कष्ट तसे तये वेळी।।३०।।
स्मरण असे नसे काही । म्हणे शस्त्रे मारीतो घाई ।
छेदन करीतो अवेव पाही । विप्र एक आपणासी ।।३१।।
स्मरण जाहले तये वेळी ।धावत गेला ब्राम्हणा जवळी।लोळतसे चरणकमळी । म्हणे स्वामी तुची माझा ।।३२।।
येथे पाचारिले कवणी ।जावे त्वरीत परतोनि ।
वस्त्रे भुषणे देवोनि । निरोप देतो तये वेळी ।।३३।।
संतोषोनि दवि्जवर ।आला ग्रामा वेगवक्त्र ।
गंगातीरी असे वासर ।श्रीगुरूचे चरणदर्शना ।।३४।।
देखोनिया श्रीगुरूसी ।नमन करीतो भावेसि ।
स्तोत्र करी बहुवसीं ।सांगे वृतांत आदयंत ।।३५।।
संतोषोनि श्रीगुरूमुर्ती ।तया दविजा आश्वासिती ।
दक्षिण देशा जाऊं म्हणती । स्थान स्थान तीर्थयात्रे।।३६।।
ऐकुनि श्रीगुरूचे वचन ।विनवीतसे कर जोडुन ।
न विसंबे आता तुमचे चरण ।आपण येईन समागमे ।।३७।।
तुमचे चरणाविना देखा ।राहो न शके क्षण ऐका ।
संसारसागरतारका ।तुची देखा कृपासिंधु ।।३८।।
उदधरावया सगरांसी ।गंगा आणिली भुमीसी ।
तैसे स्वामी आम्हांसी । दर्शन दिधले आपुले ।।३९।।
भक्तवत्सल तुझी ख्याती। आम्हा सोडणे काय निती ।
सर्वे येऊनि निश्चिंती । म्हणोनी चरणी लागला ।।४०।।
येणेपरी श्री गुरूसी ।विनवि विप्र भावेसी ।
संतोषोनि विनयेसीं।श्रीगुरू म्हणती तये वेळी ।।४१।।
कारण असे आम्हा जाणें । तीर्थे असती दक्षिणे ।
पुनरपि तुम्हां दर्शन देणे ।संवत्सरी पंचदर्शी ।।४२।।
आम्ही तुमचे गांवासमीपत ।वास करू हे निश्चित ।
कलत्र पुत्र इष्ट भ्रात ।मिळोनि भेटा तुम्ही आम्हा ।।४३।।
न कराल चिंता असाल सुखे।सकळ अरीष्टे गेली दुखे।
म्हणोनी हस्त ठेविते मस्तके ।भाक देति तया वेळी ।।४४।।
ऐसेपरी संतोषोनि। श्रीगुरू निघाले तेथोनि ।
जेथे असे आरोग्य भवानी । वैजनाथ महाक्षेत्र ।।४५।।
समस्त शिष्यांसमवेत ।श्रीगुरू आले तीर्थे पाहात ।
प्रख्यात असे वैजनाथ ।तेथे राहिले गुप्तरूपे ।।४६।।
नामधारक विनवे सिदधासी ।काय कारण गुप्त व्हावयासी।होते शिष्य बहुवसी । त्यांसी कोठे ठेविले ।।४७।।
गंगाधराचा नंदनु ।सांगे गुरुचरित्र कामधेनु ।
सिदधमुनि विस्तारुन।सांगे नामकरणीस ।।४८।।
पुढील कथेचा विस्तारू ।सांगता विचित्र अपारू ।
मन करुनि एकाग्रु।ऐका श्रोते सकळीक हो ।।४९।।
इति श्रीगुरू चरित्रामृते परमकथा कल्पतरो
श्रीनृसिंह सरस्वत्यु पाख्याने सिदध नामधारक संवादे
क्रूरयवनशासनं-सायंदेववरप्रदानं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ॥१४॥
॥ श्रीगुरुदेव दत्त ॥ ॥ ओंवीसंख्या ४९ ॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥