पेटंट म्हणजे काय (Patent Information In Marathi )
आज विज्ञान अणि तंत्रज्ञानाचे युग आहे.अणि ह्या विज्ञान तंत्रज्ञानाच्या युगात प्रत्येक क्षेत्रात नवनवीन शोध लागताना आपणास दिसुन येते.
हे शोध संशोधक तसेच एखादी विशेष संशोधन संस्था लावत असते.अणि हा संशोधनाचा हक्क ह्या संशोधकांना तसेच संस्थांना प्राप्त होत असतो पेटंटमुळे.
पेटंटविषयी –Patent Information In Marathi बद्दल मराठीत माहिती जणू इच्छिणारया व्यक्तींना साथी हा लेक नक्कीच उपयुक्त आहे .
पेटंट – patent meaning in Marathi
पेटंट हा एक असा कायदेशीर अधिकार आहे.जो फक्त कोणत्याही एकाच व्यक्तीला किंवा संस्थेला एखाद्या वस्तुच्या विशेष उत्पादनासाठी,संशोधनासाठी तसेच एखाद् या प्रक्रियेसाठी किंवा एखाद्या सेवेसाठी एकाधिकार पदधतीने दिला जात असतो.
याची मर्यादा अशी असते की पेटंट प्राप्त झालेल्या व्यक्ती किंवा संस्थेव्यतीरीक्त इतर कोणीही दुसरा व्यक्ती किंवा संस्था पेटंट धारकाच्या परवानगीशिवाय त्याचा वापर करु शकत नसतो. कुणी व्यक्ती किंवा संस्थेने असे केले तर त्यांच्याविरुदध कायदेशीर कार्यवाही होत असते.त्या व्यक्ती तसेच संस्थेवर कायदेशीर गुन्हा दाखल होत असतो.कारण हा अधिकार फक्त एका व्यक्तीला तसेच विशिष्ट संस्थेला दिलेला असतो त्याचा इतर कोणीही त्या पेटंट धारकाच्या अनुमतीशिवाय वापर करु शकत नसतो.
पेटंटचे प्रकार- Patent Information In Marathi किती व कोणते?-
आज संशोधन क्षेत्रात संशोधकांना कोणत्याही वस्तुच्या विशेष उत्पादनासाठी,संशोधनासाठी किंवा एखाद्या प्रक्रियेसाठी पेटंटचे आवश्यकता असते.कारण पेटंटमुळच त्यांना कोणत्याही वस्तुच्या उत्पादनासाठी एखाद्या विषयावर संशोधन करण्यासाठी तसेच एखाद्या प्रक्रियेसाठी एक विशेष एकाधिकार प्राप्त होत असतो.
अणि ह्या पेटंटचेही काही प्रकार आहेत.
1) युटीलिटी पेटंट-:
युटीलिटी पेटंट हे उपयुक्त प्रक्रिया,यंत्र,उत्पादन कच्चा मालाच्या किंवा इतर कोणत्याही गोष्टीची रचना किंवा त्यापैकी कोणत्याही सुधारणा करण्यास संरक्षण देत असते. उदाहरणार्थ: फायबर ऑप्टीक्स, संगणक तसेच हार्डवेअर पार्ट,औषधे इत्यादी.
2) डिझाईन पेटंट म्हणजे काय असते?
डिझाईन पेटंट हे उत्पादनाचे नवीन, मुळ आणि डिझाइनच्या अवैध पदधतीने केल्या जाणारया उपयोगास प्रतिबंध करत असते.अँथिलेटिक शुचे डिझाइन,दुचाकीचे हेल्मेट किंवा कार्टुन कॅरेक्टर हे सर्व डिझाईन्स पेटंटद्वारे संरक्षित केलेले असतात. याद्वारे,नवीन प्रकारे तयार केलेल्या विविध प्रकारच्या वनस्पतींचे संरक्षण केले जात असते.
३)प्लांट पेटंट-
प्लांट पेटंट म्हणजे काय असते ?
प्लांट पेटंट हा बौद्धिक संपत्तीचा अधिकार असतो जो नवीन आणि अद्वितीय वनस्पतीच्या मुख्य वैशिष्ट्यांसह इतरांद्वारे त्याची नक्कल करणे,विक्री करणे किंवा इतरत्र कोठेही त्याचा उपयोग करण्यापासून त्याचे संरक्षण करण्याचे काम करत असतो.प्रतिस्पर्धी पेटंट पेटंट संरक्षण कालावधीत एखाद्या शोधकास वनस्पतींचा वापर रोखण्याद्वारे अधिक लाभ सुरक्षित करण्यास मदत करू शकत असतो.
पेटंटची प्रक्रिया कशी असते त्यात कशाकशाचा समावेश होतो?-
पेटंटच्या प्रक्रियेविषयी सांगायचे म्हटले तर पेटंटच्या प्रक्रियेत सर्वात आधी पेटंटसाठी संरक्षण मिळविणे गरजेचे असते.
मग पेटंट अँबिलीटी अभिप्राय प्राप्त करणे गरजेचे असते.मग पेटंटसाठी अर्ज तयार करणे तो दाखल करणे,पेटंट अर्जावर कारवाई करणे,पेटंटसाठी अर्ज देणे पेटंट सोडुन देणे पेटंटसाठी अपील करणे अणि पेटंट मेंटेंन करणे इत्यादी बाबींचा पेटंट प्रक्रियेत समावेश होत असतो.
पेटंटसाठी अर्ज कसा करायचा?
पेटंटसाठी आपण स्वता अर्ज करु शकतो किंवा त्यासाठी एखाद्या नोंदणीकृत एजंटचीही मदत घेऊ शकतो.
Government ची fee form अणि renewal साठी
आपण जर यासाठी एजंट निवडला तर त्यावर व्यावसायिकांसाठी काही शुल्क आकारले जात असते.
अणि खरे पाहावयास गेले तर आजकाल नोंदणीकृत एजंटद्वारे पेटंट मिळण्यासाठी शिफारस ही नेहमीच केली जात असते.पेटंटसाठी अर्ज करण्यासाठी काही आवश्यक टप्पे असतात ते टप्पे खालीलप्रमाणे :
१: आपल्या शोधाचे प्रकटीकरण करणे
पहिली पायरी म्हणजे आपला शोध व्यावसायिकांकडे प्रकट करणे.हे जाहीर करण्याच्या करारावर सही करून देखील केले जाते.
यात आपण आपल्या शोधाबद्दल प्रत्येक ज्ञात तथ्य सादर करण्याची शिफारस करत असतो. त्यात काहीही मागे ठेवू नये.
२: आपल्या पेटंटिबिलिटीचा शोध घेणे
सामान्यत: या टप्प्यावर एक व्यावसायिक हा काही फी आकारत असतो (अंदाजे 10,000 ते 20,000 रु.) या टप्प्यावर, आपला व्यावसायिक सर्व संभाव्य डेटाबेसमध्ये पूर्वीच्या पुराव्यांसाठी विस्तृत संशोधन करत असतो.अणि मग पुढे, तो किंवा ती आपल्या शोधावर आधारित पेटंटिबिलिटीचा शोध अहवाल तयार करत असते.
3: पेटंटसाठी अर्ज दाखल करण्याचा निर्णय
येथूनच खरी वास्तविक प्रक्रिया सुरू होत असते. आपण लावलेल्या शोधाच्या विद्यमान history बददल (तसेच इतर कोणत्याही) history बददल सविस्तर संशोधना नंतर आपण पेटंट fill application filing सोबत पुढे जाऊ इच्छित असल्यास आपण तसे ते ठरवू शकत असतो.
आपण हे सुदधा लक्षात ठेवायला हवे की पेटंटसाठी पात्र होण्यासाठी आपल्याला आपल्या आधीच्या art of piece च्या तुलनेत आपल्या शोधास एक वेगळा शोधक टप्पा’ असणे आवश्यक आहे. विद्यमान कलेच्या तुकड्यावर ह्यात एकतर आपण तांत्रिक प्रगत असणे गरजचे असते किंवा आर्थिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण असणे किंवा दोन्हीही असणे फार आवश्यक असते.
आपण अर्ज लिहून दाखल करण्याच्या प्रक्रियेस पुढे जाण्याचा निर्णय घेतलेल्या टप्प्याला patent drafting असे म्हणतात.
4: पेटंट मसुदा तयार करणे
यात आपण स्वताच अनुप्रयोगाचा मसुदा तयार करू शकतो किंवा असे करण्यासाठी वसायिकांची सुदधा मदत घेऊ शकतो. पण यात आपण कोणाचीही मदत घेणे ठरवल्यास,आपल्याला यात सुमारे 20,000 ते INR 30,000 इतके पैसे द्यावे लागत असतात.
ह्या संपूर्ण प्रक्रियेची सर्वात महत्वाची पायरी आहे. यासाठी आपण technical आणि legal अशा दोन्ही गोष्टी समजून घेणे फार आवश्यक असते. जर तुम्ही यात योग्य पदधतीने मसुदा तयार केला नसेल तर आपण याआधी केलेले सर्व जुने प्रयत्न वाया जात असतात. म्हणून येथे कोणाची तरी व्यावसायिक मदत घेणे हे उत्तम असते.
5: मग पेटंटसाठी अर्ज दाखल करावा
आपण आपल्या पेटंट मसुद्याचा review केल्यावर आणि त्याचे कार्यक्षेत्र आणि तपशीलांसह आपण तयार आहोत अशी आपल्याला संतृप्ती झाल्यानंतर आपण पेटंट दाखल करण्यास तयार झालेलो असतो.
आपण योग्य त्या शुल्कासह योग्य form सोबत विहित पद्धतीने पेटंट अर्ज दाखल करू शकत असता. पेटंट कार्यालयात पेटंट अर्ज submit करत असताना आपल्याला १,६०० किंवा ४,००० किंवा ८,०००(application type नुसार) फी भरणे आवश्यक असते.अणि यात आपण जर लवकर publication साठी विनंती दाखल केली नाही तर पेटंट अर्ज अठरा महिन्यांच्या मुदतीनंतर publish केला जात असतो.
6: परीक्षण (exam) साठी request करणे
ही अशी step आहे जिथे applicant हा भारतीय पेटंट office ला आपल्या पेटंट application ची ४८तासांच्या आत तपासणी करण्यासाठी विनंती करणे आवश्यक असते.exam शुल्कासाठी Rs 4,000 ते 20,000 पर्यंत application करण्याची विनंती (applicant type नुसार)
7:आक्षेप ला निराकरण करणे
पेटंट office officer यांना सादर केलेला मसुदा आणि report या step वर त्याची कसुन चौकशी होत असते. या टप्प्यावर,researcher त्याच्या creativity किंवा अन्वेषणात्मक प्रक्रियेस evaluation दरम्यान सापडलेल्या कोणत्याही इतर कलाकृतीबद्दल communication करण्याची संधी असते. या जर सर्व गोष्टी तुम्ही चांगल्या प्रकारे स्पष्ट केल्या आणि त्या सोडवल्या गेल्या तर तुमचे हे पेटंट अँप्लिकेशन enquiry साठी जवळजवळ ready असते.
8: पेटंट बहाल करणे – granting
जर तुमच्या application ने सर्व विहित आवश्यकता complete केल्या तर ते अनुदानासाठी दिले जात असतात. सहसा,अनुप्रयोगाचे अंतिम अनुदान प्रकाशित केलेल्या journal through notify केले जाते
9: आपले पेटंटचे नूतनीकरण renewal करणे
सहसा,पेटंट 20 वर्षांपासून लागू होत असते. 20 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर,मालकाने कमी फी देऊन पेटंटचे renewel करणे important असते.
पेटंटचे फायदे benefits किती व कोणते आहेत?-
- आपण एखाद्या वस्तुविषयी उत्पादनाविषयी केलेल्या आपल्या शोधाच्या चोरीस पेटंट प्रतिबंध करते.
- अनन्यसाधारण स्वातंत्र्य मिळवुन देते.
- माल तयार करणे आणि व्यापारीकरण करणे याच्यामुळे सोपे होते.
- आपली कल्पना एक ब्रॅण्ड बनते
- अधिक आर्थिक मूल्य आणि उच्च profit मार्जिन प्राप्त होतो.